طراحی رابط کاربری (User Interface) که بهاختصار به آن UI نیز گفته میشود، یکی از رشتههای خلاقانه و جذاب حوزه فناوری محسوب میشود. اما بهراستی رابط کاربری چیست و چرا امروزه به آن توجه بسیاری میشود؟ چرا شرکتهای بسیاری به دنبال طراح رابط کاربری چیرهدست و باتجربه هستند و حقوق بسیار مناسبی به یک طراح رابط کاربری مشهور پرداخت میشود؟
ما در این محتوا شما را بهصورت کامل با رابط کاربری (UI) آشنا میکنیم. فقط کافی است تا انتها با ما همراه باشید تا درک کاملی از این حرفه پردرآمد حوزه فناوری داشته باشید.
رابط کاربری چیست؟
بهصورت ساده و مختصر به هر چیزی که پس از ورود به صفحههای وبسایت، اپلیکیشن، نرمافزار و ... مشاهده میشود رابط کاربری (UI) و یا یوزر اینترفیس (User Interface) گفته میشود. اگر بخواهیم مرتبط با علوم کامپیوتر، به تعریف رابط کاربری بپردازیم، رابط کاربری به فضایی که در آن بین انسان و ماشین تعامل برقرار میشود، گفته میشود.
دلیل اهمیت رابط کاربری این است که، هر چه UI جذابتر باشد تعامل انسان و ماشین بهتر اتفاق میافتد. در علم کامپیوتر، صفحات وبسایت، نرمافزار، سیستمعامل، اپلیکیشن و هر چه به آن مرتبط باشد باید دارای رابط کاربری جذاب و قابلدرک برای کاربر باشد تا او بهراحتی بتواند با آن تعامل برقرار کند و نیاز خود را برطرف کند.
طراح رابط کاربری UI Designer کیست؟
در ابتدا باید گفته شود که طراح رابط کاربری با طراح گرافیک کاملاً متفاوت است. طراح گرافیک شخصی است که به طراحی یک صفحه وب، اپلیکیشن، نرمافزار و ... میپردازد و هدف اصلی او زیبایی و جذابیت بصری آن صفحه است؛ اما طراح رابط کاربری شخصی است که المانهای طراحی شده را بهدرستی و مانند یک پازل، مرتب و با اصول خاصی در کنار هم میچیند تا کاربر بهراحتی بتواند به هدف خود در صفحه در سریعترین زمان ممکن دسترسی داشته باشد.
به طور مثال این وظیفه یک طراح رابط کاربری است که پیامهای هشدار و خطاهای ایجاد شده در کجای صفحه و با چه رنگی نمایش داده شود. طراحی دکمهها و منوها به چه شکلی باشد تا کاربر به راحتترین شکل ممکن بتواند با سیستم ارتباط برقرار کند.
یک طراح کاربر ماهر تمرکز خود را بر روی کاربر و نیاز او میگذارد و سعی میکند المانها را طوری در کنار هم قرار دهد، که کاربرد بتواند بهراحتی به جستجو در صفحه پرداخته و در سریعترین زمان ممکن به خواسته خود برسد.
وی، خود را بهجای مخاطب گذاشته و از چشم او به صفحه نگاه میکند تا بتواند مشکلات و نیازهای کاربر را بهدرستی شناخته و برای آن راهحلهای بسیار آسان و مناسبی پیدا کند.
اهمیت رابط کاربری مناسب
با آوردن مثالی ساده، اهمیت رابط کاربری شرح داده میشود. فرض کنید فردی قصد خرید محصول و یا خدماتی از یک سایت یا اپلیکیشن دارد، این شخص باید بهراحتی بتواند گزینه جستجو را در صفحه پیدا کند، بهسادگی و بدون مشکل به صفحه محصول مدنظر خود رفته و آن را خریداری کند. در صوتی که در هر بخش از این جستجو به مشکل برخورد کند، صفحه را بسته و به دیگر سایتهای ارائه آن خدمات میرود.
در بیشتر اوقات، درصورتیکه رابط کاربری مناسب نباشد، به دلیل ایجاد تجربه تلخ در فرد، او هیچگاه به آن وبسایت و یا اپلیکیشن سر نمیزند. درصورتیکه این چرخه معیوب در طراحی رابط کاربری اصلاح نشود، فروش محصول و یا خدمات بهشدت کاهش مییابد و درصورتیکه این روند ادامهدار باشد، منجر به ورشکستگی کامل آن اپلیکیشن و یا وبسایت ارائهدهنده خدمات میشود. پس تجربه کاربری از اهمیت بسیار زیادی در فروش محصولات و خدمات دارد.
تفاوت رابط کاربری (UI) باتجربه کاربری(UX)
همانطور که گفته شده UI به نحوه ارائه محصول به مشتری توجه میکند که علاوه بر ایجاد زیبایی بصری هر دکمه و یا بخش دارای چه رنگ، اندازه و در چه مکانی قرار گیرد که کاربری که بهتازگی با محصول آشنا شده است بتواند بهراحتی از آن استفاده کند اما UX یا همان تجربه کاربری User experience به نحوه تعامل کاربر با محصول اشاره دارد و سعی بر پاسخ به سؤالاتی دارد که مخاطب در استفاده یا خرید محصول با آن مواجه است.
- آیا محصول برای مشتری ارزش ایجاد میکند؟
- آیا محصول برای مشتری عملکرد مثبتی دارد؟
- آیا استفاده از محصول آسان است؟
- آیا بهصورت کلی، محصول برای مشتری خوشایند و راضیکننده است یا خیر؟
اگر تجربه کاربری را یک دایره بزرگ در نظر بگیرید، رابط کاربری یک بخش بزرگ از این دایره است؛ اما کل آن نیست. در واقع Ui بخشی از UX محسوب میشود، یک بخش بزرگ و تأثیرگذار که بدون آن UX معنی ندارد.
انواع رابط کاربری
همانطور که در ابتدا گفته شد، رابط کاربری زبان مشترک انسان و ماشینها است؛ اما استفاده عمده آن در حال حاضر در موارد زیر است که به توضیح آن پرداخته میشود.
- رابط کاربری موبایل
- رابط کاربری سایت
- رابط کاربری نرمافزار
که در ادامه بیشتر با هر یک از این موارد آشنا خواهیم شد.
رابط کاربری موبایل
هر شرکتهای سازنده موبایل، دارای رابط کاربری مخصوص به خود است و در بسیاری از مواقع یکی از مهمترین موارد انتخاب و یا عدم انتخاب یک گوشی هوشمند، رابط کاربری آن است.
بیشتر اوقات این جمله را زیاد شنیده میشود که گوشی هوشمند از سختافزار بسیار قدرتمندی برخوردار است؛ اما کارکردن با منو آن سخت است و یا اینکه کاربر بهراحتی نمیتواند برنامههای موردنیاز خود را در صفحه پیدا کند و یا آن را بهخوبی در یک صفحه دستهبندی کند.
همه این مشکلاتی که کاربر به آن اشاره میکند نشاندهنده ضعف در طراحی رابط کاربری است که شرکت سازنده به آن، کمتوجهی کرده است و این امر موجب عدم رضایت کاربر میشود.
رابط کاربری سایت
رابط کاربری یا UI سایت، در جذب، حفظ و هدایت کاربران نقش بسیار مؤثری دارد. اگر طراحی سایت، دارای UI بهخوبی و طبق اصول حرفهای طراحی و پیادهسازی شود، کاربر بهخوبی با بخشهای مختلف سایت تعامل برقرار کرده و از خدمات آن استفاده میکند.
قیمت طراحی رابط کاربری سایت
این قیمت بر اساس فاکتورهای مهمی همچون رعایت اصول پایه UX در طراحی، رعایت اصول روانشناسی رنگها، بررسی و تحلیل رقبا، طراحی مطابق استاندارد روز، نرمافزار مورداستفاده متفاوت بوده و بین 12 تا 18 میلیون است. این تفاوت قیمت بر اساس نوع سایت است. درصورتیکه سایت کاتالوگی/خدماتی باشد این مقدار کمتر و درصورتیکه سایت فروشگاهی باشد این قیمت بیشتر است.
رابط کاربری نرمافزارها
رابط کاربری نرمافزارها که اپلیکیشنها نیز بخشی از آن محسوب میشوند یکی از موارد مهم دنیای امروز هستند که از اهمیت ویژهای برخوردار هستند و نمیتوان آنها را نادیده گرفت.
ساختار ظاهری و محتوایی نرمافزارها، رابط کاربری آن را تشکیل میدهند که باید به بهترین نحو ممکن طراحی شوند تا کاربر بتواند بهخوبی با آن تعامل برقرار کرده و از آن بهسادگی استفاده کند.
قیمت طراحی رابط کاربری اپلیکیشن
این قیمت بر اساس فاکتورهایی همچون بررسی و تحلیل رقبا، طراحی مطابق استاندارد روز، نرمافزار مورداستفاده و دیگر فاکتورهای تأثیرگذار متفاوت بوده و قیمتی بین 12 تا 15 میلیون تومان دارد.
بخشهای مختلف طراحی UI
حال که با تعریف و انواع رابط کاربری آشنا شدید بهتر است که با بخشهای مختلف آن نیز آشنا شوید.
طراحی گرافیک (Graphic Design)
به ترکیب تصاویر، نوشتهها و یا آیتمهای گرافیکی محرک به نحوی مخاطب را تحتتأثیر قرار دهد، طراحی گرافیکی میگویند. این طرح بهگونهای باشد که در عین زیبایی، بتواند به نیاز مخاطب نیز پاسخ دهد. نکته مهمی که در طراحی گرافیکی باید به آن دقت کرد این است که طراحی گرافیکی در عین القای حس زیبایی، نباید باعث پیچیدگی استفاده از محصول شود.
تایپوگرافی (Typography)
تایپوگرافی به هنر استفاده از متن و هرآنچه که به آن مرتبط است گفته میشود. نوع، خوانایی و اندازه متن از بخشهای مهم تایپوگرافی محسوب میشود. تایپوگرافی یکی از بخشهای مهم UI است.
به طور مثال سایتی را در نظر بگیرید که از فونت مناسبی استفاده نشده باشد و یا اندازه آن بسیار کوچک باشد، بهگونهای که برای خواندن آن مخاطب با مشکل مواجه شود و یا رنگ آن چشم را اذیت کند این سایت از رابط کاربری مناسبی در بخش تایپوگرافی برخوردار نیست.
طراحی بصری (Visual Design)
قسمت بصری یا دیداری رابط کاربری، از اهمیت زیادی برخوردار است. این بخش اولین جایی است که کاربر آن را میبیند. پس اگر این بخش بهخوبی طراحی نشده باشد، کاربر نمیتواند بهخوبی با محیط کاربری ارتباط برقرار کرده و از آن خارج میشود.
طراحی بصری شامل استفاده صحیح از عکس، تایپوگرافی، طرحبندی، المانها، رنگبندی و ... گفته میشود.
رنگبندی
روانشناسی رنگها و استفاده صحیح از آنها نقش مهمی در حفظ ساختار یکپارچه و هویت بصری دارد. هر رنگ دارای یک نشانه در ذهن مخاطب است، درصورتیکه که به طور صحیح از آنها استفاده نشود، موجب سردرگمی مخاطب میشود.
به طور مثال برای طراحی دکمه تأیید و یا خرید باید از رنگ سبز استفاده شود و یا برای خروج از یک بخش خاص، اخطار و یا هشدار از رنگ قرمز استفاده شود تا مخاطب بدون نیاز به تفکر و باتوجهبه تجارب قبلی بتواند بهراحتی با رابط کاربری ارتباط برقرار کرده و بهراحتی و بدون سرگرمی از آن استفاده کند.
5 مراحل اصلی طراحی رابط کاربری
مراحل اصلی طراحی UI در هر پروژه به صورت زیر است:
- نیازسنجی
- طراحی اولیه یا اتود اولیه
- ارائه طرح به کارفرما
- ارائه طرح به کارفرما
- طراح وایر فریم (Wire Frame)
- اجرای طرح نهایی
که در ادامه به بررسی بیشتر، هر یک از این موارد خواهیم پرداخت:
نیازسنجی
یک طراح رابط کاربری در ابتدا با شناخت مخاطب اهداف اصلی پروژه را شناخته و آن را تعریف میکند.
طراحی اولیه یا اتود اولیه
طراح پس از نیازسنجی و تعریف پروژه، طرح خود را بهصورت ابتدایی و بدون جزئیات آماده میکند. همانطور که از اسم آن پیداست، در اجرای طرح اولیه نیازی به استفاده از جزئیات نیست و با استفاده از یک کاغذ و قلم این کار قابل انجام است.
ارائه طرح به کارفرما
کلیات طرح یا همان اتود اولیه که چهارچوب اولیه طرح است به کارفرما ارائه میشد، تا باتوجهبه نیاز و سلیقه کارفرما تغییرات لازم بر روی طرح انجام شود. نکته مهمی که باید طراح در ارائه طرح رعایت کند این است که نباید سلیقه مشتری پروژه طراحی رابط کاربری را از مسیر اصلی خود خارج کند و نظر او استانداردهای مهم و ضروری یک طرح کاربری خوب را از بین ببرد.
طراح وایر فریم (WireFrame)
در این مرحله اندازه دکمهها، نوارابزار، منوها و اجزای هر بخش با جزئیات مشخص میشود. همچنین در طراحی وایرفریم، ارتباط بین صفحات نیز بهصورت کامل مشخص میشود که با کلیک بر روی هر دکمه چه عملی انجام میشود و چه صفحهای برای مخاطب گشوده میشود.
اجرای طرح نهایی
پس از طراحی وایرفریم نوبت به اجرای طرح نهایی است. در این مرحله و پس از انتخاب رنگ، سایز متن، عکس و نحوه چینش آن به دست طراح رابط کاربری، گرافیست کار خود را آغاز کرده و بخشهای مختلف را طراحی میکند.
اصول مهم و تاثیرگذار طراحی UI
برای اینکه یک رابط کاربری حرفهای طرحی شود، که علاوه بر زیبا بودن، به خوبی بتواند به نیاز مخاطب پاسخ دهد، باید این اصول رعایت شود.
زیبایی بصری در عین سادگی
گاهی اوقات برای داشتن زیبایی بصری، سادگی از بین میرود. پس اولین نکته مهم در طراحی UI، این است که سادگی فدای زیبایی بیش از حد نشود. زیبایی بصری در جذب اولیه مخاطب بیشترین تأثیر را دارد؛ اما درصورتیکه کاربر در استفاده از محیط کاربری دچار چالش و سردرگمی شود و یا احساس کند نمیتواند بهخوبی با محیط کاربری ارتباط برقرار کند، آن محیط را ترک خواهد کرد.
توجه به نیاز و هدف مخاطب
یک پروژه زمانی موفق است که بتواند بهخوبی به نیاز کاربر خود را برطرف سازد. مخاطب علاوه بر لذتبردن از زیبایی ظاهری باید بتواند به هر بخشی که موردنیاز اوست بهراحتی دسترسی داشته باشد.
ایجاد حس رضایت در کاربر
رابط کاربری باید بهگونهای باشد که کاربر را عصبانی و یا کلافه نکند. به طور مثال درصورتیکه کاربر بخواهد فرمی را کامل کند و نیازی به اطلاعات شخصی کاربر نیست، عملاً از او این اطلاعات خواسته نشود و یا اگر فرایندی را باید تا انتها اجرا کند و ثبتنام انجام دهد، درصورتیکه در بخشی از آن دچار مشکل شد، نیاز به انجام آن از ابتدا نباشد و دکمه برگشت به یک گام قبل برای اصلاح وجود داشته باشد.
در یککلام یک رابط کاربری خوب و بینقص به کاربر این حس را القا میکند که همه چیز در کنترل و اختیار مخاطب است و او هیچگونه اجباری در انجام هیچ کاری ندارد.
تعیین انتظارات
در طراحی رابط کاربری تعیین انتظارات از انجام یک عمل در یک سایت و یا اپلیکیشن از اهمیت ویژهای برخوردار است و کاربر باید بتواند قبل از انجام اطلاعات لازم را در این زمینه را کسب کرده باشد. یعنی بهصراحت بداند که با کلیک بر روی یک دکمه چه اتفاقی قرار است روی دهد. تعیین انتظارات میتواند با استفاده از طراحی و یا با استفاده از متون باشد که در ادامه با بیان چندین مثال، این دو مورد شرح داده میشود.
- استفاده از طراحی در تعیین انتظارات
- استفاده از نمادهای شناختهشده و رایج مثل سطل زباله برای پاککردن و یا دکمه سبد خرید برای اضافهکردن کالا به سبد
- استفاده از رنگهایی با معنی مشخص مثل رنگ قرمز برای بستن پنجره و یا رنگ سبز برای تأیید و یا رفتن به مرحله بعد
- استفاده از متون در تعیین انتظارات
- متن روی دکمه باید واضح باشد.
- درصورتیکه کاربر نیاز به راهنمایی دارد، بهصورت مختصر و شفاف در کنار آن توضیح ارائه شود.
- در موقعیتهای حساس که امکان حذف، خرید و یا خروج از صفحهای وجود دارد، به کاربر هشدار داده شود و یا از او سؤال پرسیده شود.
راه حلی ساده برای اشتباهات
همیشه قرار نیست همه چیز بهخوبی پیش برود و ممکن است کاربر در زدن هر دکمهای اشتباه کند، اما این اشتباه نباید تبعات بدی برای او به همراه داشته باشد.
برای این کار میتوان از تکنیکهای مختلفی برای جلوگیری از ایجاد اشتباه استفاده کرد.
- دکمهها زمانی فعال شود که تمام فیلدهای لازم پر شده باشد.
- استفاده از فرمهایی که تشخیص بدهد ایمیل وارد شده اشتباه است.
- پاپآپهایی که از کاربر در مورد عملی که انجام دهد، سؤال بپرسد که آیا از انجام آن کار مطمئن است یا خیر
درصورتیکه اشتباه ایجاد شد، نیز باید بهراحتی قابل برگشت و یا اصلاح باشد.
- دکمه برگشت به مرحله قبل وجود داشته باشد.
- مشکل توضیح داده شده و روش حل آن بهصورت مختصر توضیح داده شود.
طراحی واکنشگر رابط کاربری
منظور از واکنشگرا بودن رابط کاربری این است که به کاربر فیدبک و بازخورد دهد. رابطهای کاربری موردعلاقه کاربران واقع میشوند که بهخوبی به اعمال آنها واکنش نشان دهد. بهصورت مثال در زمانی که کاربر موس را بر روی یک دکمه نشان میدهد کمی رنگ آن تغییر کند و یا اندازه آن بزرگتر شود.
درصورتیکه که قرار است صفحه جدیدی باز شود تا زمان انتظار کاربر، یک صفحه لودینگ باز شود. اگر در طی خرید کالا و یا انجام مراحل ثبتنام و یا خرید است، با گذراندن هر مرحله، با خوردن تیک و یا تغییر رنگ کادر، متوجه پایان آن مرحله و شروع مرحله جدید شود.
احترام به زمان مخاطب
به طور صریح، مخاطب فقط 3 ثانیه به یک صفحه اجازه میدهد که زمان او را بگیرد، درصورتیکه بیش از این زمان متوجه فرایند انجام کاری در صفحه نشود، آن صفحه را میبندد. تا آنجایی که ممکن است باید یک رابط کاربری بهگونهای طراحی شود که بهوقت مخاطب احترام بگذارد و تأخیری در لود صفحات مختلف نداشته باشد.
به بیان دیگر، یک رابط کاربری باید همیشه کاربران خود را عجول فرض کند و هدف خود را رضایت آنها بگذارد. با این پیشفرض، احتمال اینکه UI از نظر زمانی بهینهسازی شود بیشتر است.
توجه بهاندازه و محل قرارگیری المانها
دکمهها و آیکونهای که قابلیت انتخاب دارند باید بهگونهای طراحی شوند که بهسادگی دیده شده و قابلیت کلیککردن داشته باشند. اگر اندازه دکمهها مناسب نباشد، کاربر ممکن است که بهاشتباه بر روی دکمه دیگری کلیک کند. المانهای تعاملی مانند نوار جستجو بهتر است در گوشه صفحه قرار گیرد، زیرا کاربر به آن کمتر نیاز پیدا میکند.
توجه به استانداردهای طراحی رابط کاربری
خلاقیت برای یک طراح عالی است و نقطه تمایز طراحی او با دیگران است؛ اما بدون درنظرگرفتن استانداردهای طراحی از پیش تعیین شده، کاربر نمیتواند طبق پیشفرض ذهنی با آن ارتباط برقرار کرده و گیج میشود. بهصورت کلی کاربران معمولاً با طراحیهای استاندارد سریعتر و راحتتر ارتباط برقرار میکنند.
آنالیز رابط کاربری
هیچ طراحی بدون عیبونقص نیست. گاهی اوقات بعضی از مشکلات و نواقص در ابتدا مشخص نیست و پس از استفاده مداوم خود را نشان میدهد. همیشه و بهصورت مستمر رابط کاربری خود را پایش و آنالیز کنید تا بهترین نتیجه را کسب کنید.
به این نکته توجه کنید که کاربران تا چه مرحلهای از رابط کاربری استفاده کردهاند و بیشتر در کدام صفحه فرایند جستجو را رها کردهاند. کاربران بهترین منتقدان طراحی رابط کاربری هستند. برای نظرات و پیشنهادهای آنها ارزش قائل شده و آنها با ارائه کد تخفیف و هدیه تشویق به ارائه نظر و پیشنهاد دهید.
حال که با تعریف، انواع، اهمیت و نکات مهم طراحی UI آشنا شدید در ادامه با انواع نرمافزارهای مورداستفاده در طراحی رابط کاربری حرفهای آشنا میشوید.
نرمافزارهای طراحی UI
نرمافزارهای زیر در طراحی رابط کاربری گرافیکی مورد استفاده قرار میگیرد، که در یک محتوا بهصورت کامل و جامع به توضیح آنها پرداخته میشود.
- فیگما (Figma)
- اسکچ (Sketch)
- ادوبی ایکس دی (Adobe XD)
- اکشر (Axure RP)
- اینویژن استودیو (Invision Studio)
- فریمر اکس (Framer X)
- مارول (Marvel)
- موکآپ پلاس (Mockplus)
- زپلین(Zepline)
- اریگامی استودیو(Origami Studio)
سخن پایانی
در این محتوا بهصورت کامل به توضیح طراحی UI یا طراحی رابط کاربری پرداخته شد. رابط کاربری زبان مشترک بین انسان و ماشین است. زمانی که کاربر به یک سایت، نرمافزار و یا اپلیکیشن وارد شود، با رابط کاربری UIروبهرو میشود و درصورتیکه رابط کاربری بهخوبی طراحی شده باشد، کاربر را تشویق به ماندن در آن محیط کاربری و استفاده از آن میکند.
نکته مهمی که باید به آن اشاره شود این است که بین رابط کاربری UI و تجربه کاربری تفاوت بزرگی وجود دارد. UI به نحوه ارائه محصول به مشتری تمرکز میکند اما UX یا تجربه کاربری به نحوه تعامل کاربر با محصول توجه میکند.
طراحی UI دارای بخشهای متفاوتی از جمله طراحی گرافیک، طراحی بصری، تایپوگرافی و رنگبندی است و دارای مراحلی از جمله نیازسنجی، طراحی اولیه یا اتود اولیه، ارائه طرح به کارفرما و ... است که در متن به آن اشاره شده است. همچنین در طراحی رابط کاربری گرافیکی از نرمافزارهای متنوعی همچون فیگما، اسکچ، ادوبی اکس دی و ... استفاده میکنند.
به نظر شما یک رابط کاربری خوب چه ویژگی دارد؟ کدام یک از اصول طراحی UI مهمتر است؟ به نظر شما برای داشتن یک UI مناسب و حرفهای خلاقیت مهمتر است و یا رعایت اصول استاندارد طراحی رابط کاربری؟ لطفاً نظرات و پیشنهادهای خود را با ما در میان بگذارید و این محتوا را برای دوستان و افرادی که میخواهند بهتازگی با طراحی رابط کاربری آشنا شوند نیز ارسال کنید.
منابع: